Nhiều người vẫn thường nghĩ giao tiếp tốt là biết cách nói chuyện, trình bày thông tin rõ ràng, hài hước, thu hút người khác. Điều này đã vô tình bỏ quên mặt còn lại của nghệ thuật giao tiếp: Cách lắng nghe. Nhất là “lắng nghe thấu cảm”, với những tác động âm thầm mà mạnh mẽ, tích cực cho sự nghiệp.
1. Kỹ năng lắng nghe thấu cảm là gì?
Kỹ năng lắng nghe thấu cảm (empathetic listening) là khả năng lắng nghe một cách chân thành, tập trung và thông cảm đối với người khác. Kỹ năng lắng nghe thấu cảm không chỉ bao gồm việc nghe và hiểu những gì đang được người khác nói mà còn cảm nhận và đồng cảm với cảm xúc, suy nghĩ và trạng thái tâm lý của họ.
Lắng nghe thấu cảm yêu cầu sự tập trung cao đối với người nói, bỏ qua tiếng ồn và xao lạc để tập trung vào thông điệp chính. Nói cách khác, không chỉ nghe những gì được nói, mà còn cảm nhận những gì không được nói thông qua ngôn ngữ cơ thể, biểu cảm và giọng điệu. Đồng thời, lắng nghe thấu cảm cũng đòi hỏi khả năng đặt mình vào vị trí của người khác và cảm nhận những cảm xúc và trạng thái tâm lý mà họ đang trải qua.
Các yếu tố quan trọng trong kỹ năng lắng nghe thấu cảm bao gồm:
- Sự chấp nhận: Hiểu và chấp nhận cảm xúc, quan điểm và trạng thái tâm lý của người khác mà không phê phán hay đánh giá.
- Không ngắt lời: Cho phép người khác hoàn thành suy nghĩ và ý kiến của họ mà không gián đoạn hoặc ngắt lời.
- Đặt câu hỏi: Đặt câu hỏi để tìm hiểu thêm về suy nghĩ, cảm xúc và trạng thái tâm lý của người khác, thể hiện sự quan tâm và tạo cơ hội cho họ để chia sẻ thêm.
- Phản hồi tích cực: Cung cấp phản hồi tích cực và khích lệ, thể hiện rằng bạn đang lắng nghe và quan tâm đến người khác.
- Đồng cảm: Cảm nhận và hiểu những cảm xúc và trạng thái tâm lý của người khác, và thể hiện sự đồng cảm và sẵn lòng giúp đỡ nếu cần thiết.
Kỹ năng lắng nghe thấu cảm có thể tạo ra một môi trường giao tiếp tốt hơn, xây dựng mối quan hệ tốt hơn và thể hiện sự tôn trọng và quan tâm đến người khác. Nó có thể áp dụng trong nhiều tình huống, bao gồm trong gia đình, công việc, quan hệ bạn bè và trong các vai trò lãnh đạo và chăm sóc người khác.
2. Cách để lắng nghe thấu cảm
Để lắng nghe thấu cảm một cách hiệu quả, bạn có thể áp dụng các bước sau đây:
1. Tập trung hoàn toàn: Loại bỏ những xao lạc và tập trung hoàn toàn vào người đang nói. Hãy lắng nghe một cách chân thành và không gián đoạn.
2. Sử dụng ngôn ngữ cơ thể tích cực: Sử dụng ngôn ngữ cơ thể như ánh mắt, cử chỉ và biểu cảm khuôn mặt để cho thấy sự quan tâm và sẵn lòng lắng nghe. Hãy duy trì giao tiếp phi ngôn ngữ và liên hệ mắt với người đang nói.
3. Hãy lắng nghe không đánh giá: Tránh đánh giá, phê phán hoặc đưa ra nhận xét trong quá trình lắng nghe. Hãy chấp nhận và tôn trọng quan điểm và cảm xúc của người khác.
4. Sử dụng câu hỏi mở: Đặt câu hỏi mở để khám phá thêm về suy nghĩ, cảm xúc và trạng thái tâm lý của người khác. Hãy tránh sử dụng câu hỏi đơn giản hoặc câu hỏi có tính chất đóng.
5. Lắng nghe không chỉ từ ngôn ngữ: Lắng nghe không chỉ lời nói mà còn cả ngôn ngữ cơ thể, giọng điệu và biểu cảm. Hãy chú ý đến những gì không được nói ra mà người đang nói đang cố gắng truyền đạt.
6. Phản hồi tích cực: Sử dụng phản hồi tích cực để cho người khác biết rằng bạn đang lắng nghe và quan tâm đến những gì họ đang nói. Sử dụng các từ ngữ khích lệ như “Tôi hiểu cảm xúc của bạn”, “Bạn đã làm việc tốt” hoặc chỉ bằng cách lắc đầu và cười.
7. Thể hiện đồng cảm: Cố gắng hiểu và đồng cảm với những cảm xúc và trạng thái tâm lý của người khác. Đặt mình vào vị trí của họ và cố gắng cảm nhận những gì họ đang trải qua.
8. Tạo không gian an toàn: Tạo một môi trường lắng nghe không đánh giá hay phê phán, nơi người khác cảm thấy thoải mái để chia sẻ suy nghĩ và cảm xúc của mình một cách chân thành.
9. Lắng nghe chủ động: Đưa ra sự phản hồi phù hợp và hỏi người nói để hiểu rõ hơn về những gì họ đang truyền đạt. Điều này cho phép bạn xác nhận và đảm bảo rằng bạn đã hiểu đúng ý của người khác.
Lắng nghe thấu cảm là một kỹ năng có thể được phát triển thông qua thực hành và ý thức. Bằng cách áp dụng các nguyên tắc này và thực hành lắng nghe thấu cảm, bạn có thể xây dựng một môi trường giao tiếp tốt hơn và tạo sự kết nối sâu với người khác.